Zespół Lyncha (Wrodzony niepolipowaty rak jelita grubego, HNPCC)

HNPCC jest najczęstszą wrodzoną postacią raka jelita grubego, stanowi 2-5% zachorowań na raka jelita grubego. Przyczyną tego zespołu są dziedziczne mutacje w genach naprawy DNA (MLH1, MSH2, MSH6, PMS2). HNPCC jest następstwem dziedziczenia autosomalnie dominującego z penetracją maksymalnie 80% do 75. roku życia.

Rak jelita grubego rozwija się głównie w prawej okrężnicy u osób młodych (40-45 lat).

Guzy są często mniej zróżnicowane i produkują często nadmierne ilości śluzu.

Wyróżnia się dwa typy zepsołu Lyncha:

• zespół Lyncha I – występuje tylko rak jelita grubego,
• zespół Lyncha II – występuje rak okrężnicy (w tym zmiany synchroniczne – jednoczasowo występujące >= 2 ogniska nowotworu i metachroniczne – >=2 ogniska występujące różnoczasowo) i inne nowotwory (rak trzonu macicy, rak jajnika, rak nerki, moczowodu, żołądka, jelita cienkiego, wątroby, chłoniaki).

W HNPCC polipy występują tylko u 15-20% chorych, ale gruczolaki (głównie kosmkowe) osiągają duże rozmiary i wykazują dużego stopnia dysplazję.

Rozpoznanie HNPCC opiera się na informacjach z wywiadów rodzinnych potwierdzających wystąpienie raka u osób w młodym wieku.

Do rozpoznania HNPCC służą tzw. kryteria amsterdamskie.

• kryteria amsterdamskie I – w rodzinie na raka jelita grubego muszą zachorować co najmniej 3 osoby, przy czym muszą zostać spełnione następujące kryteria:
• jeden z trzech chorych jest krewnym pierwszego stopnia pozostałych dwóch chorych,
• dotyczy to przynajmniej dwóch kolejnych pokoleń,
• przynajmniej jeden rak jelita grubego został zdiagnozowany przed 50. rokiem życia,
• polipowatość rodzinna została wykluczona,
• guzy zostały zweryfikowane histopatologicznie;

• kryteria amsterdamskie II – w rodzinie muszą być przynajmniej 3 osoby chore na nowotwory związane z HNPCC, przy czym muszą być spełnione następujące kryteria:
• jeden z trzech chorych jest krewnym pierwszego stopnia pozostałych chorych,
• dotyczy to przynajmniej dwóch kolejnych pokoleń,
• przynajmniej jeden rak jelita grubego został zdiagnozowany przed 50. rokiem życia,
• wykluczono polipowatość rodzinną u chorych z rakiem jelita grubego,
• guzy zostały zweryfikowane histopatologicznie;

Ryzyko wystąpienia w ciągu życia nowotworów związanych z HNPCC:

• jelito grube 80-82%
• endometrium 50-60%
• żołądek 13%
• jajnik 12%
• pęcherz moczowy 4%
• nerka 3%
• jelito cienkie 1-4%
• mózg 4%
• drogi żółciowe 2%.

Guzy u chorych, którzy spełniają kryteria amsterdamskie, wykazują w 80-90% przypadków tzw. niestabilność mikrosatelitów (MSI). DNA mikrosatelitów jest krótką sekwencją nukleotydów, które występują zwykle w określonej liczbie i miejscu chromosomu. MSI jest spowodowana defektem genu reperującego źle dobrane DNA. Te geny reperujące prawidłowo rozpoznają podczas replikacji DNA źle wbudowane w nowe łańcuchy nukleotydy, których zasady nie mogą tworzyć par z tymi ze starych łańcuchów i wymieniają je.

Badania zalecone w przypadku HNPCC:

• od 20-25 roku życia pełna kolonoskopia co 1-2 lata,
• od 30 roku życia gastroskopia co 2 lata,
• u kobiet coroczne badania pod kątem raka trzonu macic (przezpochwowe badanie USG, biopsja endometrium) od 25-35 roku życia.