Przyczyny zachorowania na raka jelita grubego

 Przyczyny powstawania i zachorowania na raka jelita grubego nie są dokładnie znane.

Czynniki ryzyka zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju choroby, należą do nich:

• predyspozycje dziedziczne: bliscy krewni (rodzice, rodzeństwo, dzieci) osoby, która zachorowała na raka jelita grubego, są w pewnym stopniu bardziej narażeni na rozwój tej choroby u nich samych (szczególnie, gdy rak u osoby bliskiej wystąpił w młodym wieku), jeśli wielu bliskich krewnych chorowało na raka jelita grubego,
• zaburzenia genetyczne – zmiany w określonych genach zwiększają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego, należą do nich in.:
• dziedziczny rak jelita grubego nie związany z polipowatością (zepół Lyncha)
• rodzinna polipowatość gruczolakowata – stan wywołany przez zmiany w genie APC, w przebiegu zaburzenia w jelicie powstają bardzo liczne polipy, z których rozwija się rak, ryzyko rozwoju raka wynosi 100%,
• inne zespoły genetyczne – np. zespół Gardnera, zespół Turcota, zespół Peutza-Jeghersa, zespół Cowden;
• polipy jelita grubego – gruczolaki i duże polipy przerostowe (hyperplastyczne) – są one uznawane za stany przedrakowe, rosną one powoli, proces przemiany od małego gruczolaka do raka jelita grubego trwa 7-12 lat, usunięcie polipa zapobiega rozwojowi raka;
• nieswoiste zapalne choroby jelit – wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna zwiększają ryzyko rozwoju raka jelita grubego – po 10 latach trwania choroby ryzyko rozwoju raka wynosi 0,5-1% rocznie;
• radioterapia miednicy małej z powodu innych nowotworów sprzyja wtórnie powstawaniu raka jelita grubego;
• indywidualna historia zachorowań – osoba, która przebyła raka jelita grubego, może zachorować po raz kolejny;
• wiek – wystąpienie raka jelita grubego staje się z wiekiem bardziej prawdopodobne, u 90% chorych rak jest rozpoznawany po 50. roku życia;
• czynniki środowiskowe:
• niewłaściwa dieta :
• spożywanie pokarmów bogatych w tłuszcz i cholesterol prowadzi do podwyższonej produkcji i wydzielania przez wątrobę kwasów żółciowych i cholesterolu oraz do wzrostu produkcji toksycznych, wtórnych kwasów żółciowych wskutek rozkładu przez bakterie jelitowe; wysokie stężenie kwasów żółciowych w jelicie jest czynnikiem rakotwórczym;
• spożywanie dużych ilości czerwonego mięsa (wieprzowina, wołowina, baranina), które jest poddawane pieczeniu i grillowaniu, jest szczególnie bogate w substancje rakotwórcze;
• otyłość – sprzyja zachorowaniu na raka jelita grubego, szczególnie u płci męskiej, towarzysząca otyłości insulinooporność i wysokie stężenie insuliny we krwi najprawdopodobniej inicjują proces nowotworzenia;
• alkohol – całkowita ilość spożywanego alkoholu, a nie jego rodzaj, ma wpływ na ryzyko rozwoju raka, niedobór kwasu foliowego i metioniny, które towarzyszy nadmiernemu spożywaniu alkoholu, dodatkowo zwiększają ryzyko rozwoju raka jelita grubego;
• palenie papierosów – zwiększa 2-3 krotnie ryzyko powstania polipów gruczolakowych;

Zebrała/opracowała: lek. med. Maria Szczepińska-Nowak, specjalista onkologii klinicznej i chorób wewnętrznych