Stopnie zaawansowania raka jelita grubego

Stopień zaawansowania raka jelita grubego decyduje o rokowaniu w chorobie nowotworowej, a także ma wpływ na to, jakie metody leczenia trzeba będzie zastosować.

Znaczenie stopnia zaawansowania jest większe niż stopnia złośliwości histologicznej.

Do oceny zaawansowania nowotworu powszechnie używa się klasyfikacji TNM – opiera się ona na ocenie :

• guza pierwotnego – T (tumor)
• regionalnych węzłów chłonnych – N (node)
• przerzutów w odległych narządach – M (metastases).

Do ustalenia stopnia zaawansowania wymagane jest wykonanie szeregu badań diagnostycznych

• kolonoskopii jako podstawowej metody rozpoznania nowotworu ( w trakcie badania pobiera się wycinek do badania histopatologicznego),
• badań obrazowych jamy brzusznej, miednicy oraz klatki piersiowej – w celu oceny wielkości guza, głębokości nacieku, obecności powiększonych węzłów chłonnych oraz obecności przerzutów.

Stopień zaawansowania klinicznego (cTNM) określa się na podstawie wyników badania klinicznego i badań obrazowych. Określenie stopnia zaawansowania patomorfologicznego (pTNM) odbywa się na podstawie badania materiału pooperacyjnego i składa się z oceny makroskopowej i mikroskopowej. W przypadku gdy ocena patomorfologiczna dokonana jest po zastosowaniu wstępnego leczenia, używa się określenia ypTNM, a w ocenie mikroskopowej należy ustosunkować się do zmian w morfologii komórek i tkanek pod wpływem przeprowadzonego leczenia.

Wyróżniamy następujące stopnie zaawansowania raka jelita grubego:

• stopnie 0-II określają nowotwór ograniczony do ściany jelita
• stopień 0 – rak przedinwazyjny (in situ) – z Tis mamy do czynienia wówczas, gdy obecność komórek raka stwierdza się śródnabłonkowo  lub śródśluzówkowo przy braku rozprzestrzeniania się ich do błony podśluzowej;
• stopień I – nowotwór nacieka warstwę podśluzową (T1)  i błonę mięśniową właściwą (T2)
• stopień II – nowotwór przekracza warstwę mięśniową, naciekając tkanki okołookrężnicze/okołoodbytnicze (T3), penetruje na powierzchnię otrzewnej trzewnej (T4a), nacieka bezpośrednio inne narządy lub struktury (T4b)
• stopień III – zajęte są regionalne węzły chłonne
• stopień IV – występują przerzuty odległe do narządów odległych.

U każdego pacjenta z rozpoznaniem raka jelita grubego wykonuje się oznaczenie poziomu CEA. Nie wpływa on na ocenę stopnia zaawansowania nowotworu, służy do oceny przyjętej metody leczenia, może też nasuwać podejrzenie nawrotu choroby.

Podjęcie leczenia jest ważne i wskazane na każdym etapie zaawansowania choroby. W przypadku każdej choroby nowotworowej wcześniejsze wykrycie daje większe szanse na skuteczne leczenie.

Za chorobę potencjalnie wyleczalną uznajemy stadia zaawansowania 0-III i mówimy wówczas o leczeniu radykalnym.

W stadium IV, gdy dochodzi do wystąpienia przerzutów odległych, można zastosować leczenie paliatywne.

Wyjątkiem jest tzw. choroba oligometastatyczna – mówimy o niej w przypadku występowania niewielkiej liczby przerzutów (najczęściej 1-5) w lokalizacjach, które umożliwiają skuteczne leczenie miejscowe (zabieg operacyjny, zabiegi ablacji, radioterapia). W tym przypadku, mimo wystąpienia przerzutów, ciągle istnieje szansa na wyleczenie lub znaczne wydłużenie czasu przeżycia.

Odsetek 5-letnich przeżyć chorych na raka okrężnicy zależy od stopnia zaawansowania choroby:

• w stopniu I – 74%
• w stopniu IV – 5,7%.