Przemiana gruczolak – rak – czyli w jaki sposób dochodzi do rozwoju raka jelita grubego
Pierwszym stopniem w rozwoju raka jelita grubego jest gruczolak błony śluzowej jelita grubego rozwijający się w postaci polipa.
Gruczolaki uznawane są za stany przedrakowe.
Gruczolak jest proliferacją nabłonka, który traci specyficzne dla tych komórek zróżnicowanie w połączeniu ze zmianą struktury gruczołów i wzrasta najczęściej egzofitycznie do światła jelita (gruczolak cewkowy lub kosmkowy). Rzadziej występują gruczolaki płaskie.
Gruczolaki rosną bardzo powoli. Proces przemiany od postaci małego gruczolaka do raka jelita grubego trwa około 7-12 lat.
Usunięcie polipa w czasie procesu jego wzrostu oznacza przerwanie sekwencji gruczolak – rak i stanowi prewencję raka.
Badania na dużych populacjach chorych wykazały, że usuwanie wszystkich polipów zmniejsza ryzyko raka o 76-90%.
zdjęcie raka z kolonoskopii
Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego za pomocą kolonoskopii, która pozwala usuwać polipy – uznawana jest za działanie nie tylko skriningowe (przesiewowe) – wykrywanie wczesnych postaci raka w fazie bezobjawowej, ale także stanowi działanie profilaktyczne – poprzez usuwanie polipów.
Kolejne etapy przemiany od małego gruczolaka do raka to:
- mały gruczolak – do 1 cm średnicy
- średni gruczolak – 1-2 cm średnicy
- duży gruczolak – powyżej 2 cm średnicy
- rak w polipie – może być usunięty doszczętnie endoskopowo w czasie kolonoskopii
Stadia gruczolaka od 1do 4 są zwykle bezobjawowe – polipy nie dają żadnych objawów.
Duże polipy mogą być odpowiedzialne za krwawienie lub obecność śluzu w wypróżnieniach.
Rak również długo pozostaje bezobjawowy, objawy zwykle ujawniają się, gdy guz ma duże rozmiary i jest w stadium zaawansowanym.